Χαρακτηρισμοί… χωρίς ουσία!
Χαρακτηρισμοί… χωρίς ουσία!


Τι γίνεται όταν κάποιος βάζει στον εαυτό του αμετάβλητους όρους; π.χ. «είμαι νευρική μητέρα»;   
 
Το αποτέλεσμα είναι να ανοίξουμε το δρόμο για την αυτοεκπληρούμενη προφητεία (self-fulfillingprophesy). Η αυτο-εκπληρούμενη προφητεία (δηλαδή, ο προφήτης του εαυτού μας) οδηγεί στο να εκπληρωθεί ένας εσφαλμένος ορισμός που θέσαμε για τον εαυτό μας, για το παιδί μας ή για κάποιο άλλο άτομο. Αυτό όμως που δε γνωρίζουμε είναι το πόσο μεγάλη δύναμη έχει αυτός ο προφήτης, ο οποίος είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Η ισχύς της αυτο-εκπληρούμενης προφητείας, βασίζεται στην αρνητική πρόβλεψη που κάνεις εσύ ο ίδιος για το δικό σου μέλλονή κάποιου άλλου. Με λίγα λόγια, αυτός ο «προφήτης» προβάλλει τη πορεία των γεγονότων μέσω μιας λανθασμένης ταμπέλας. Ποιο το αποτέλεσμα; Μαθαίνω να ζω μέσω αυτής της ταμπέλας «έτσι είμαι». Και δυστυχώς δε βάζουμε χαρακτηρισμούς μόνο στον εαυτό μας αλλά κυρίως στα παιδιά μας.
 
Ώρα για αλλαγή!
Στόχος: Nα βγάλουμε λανθασμένο αυτό τον προφήτη που μας έβαλε τη λανθασμένη αμετάβλητη «ταμπέλα». Πως βγάζουμε λανθασμένο τον προφήτη;Αρχικά, σταματάμε να χρησιμοποιούμε ΛΕΞΕΙΣ που είναι ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ: «ΕΙΝΑΙ, ΕΙΣΑΙ, ΕΙΜΑΙ, ΠΟΤΕ, ΠΑΝΤΑ».Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Ναι, ίσως στο παρελθόν να μην τα πήγε καλά το παιδί σου με τα μαθηματικά αλλά πια η ουσία να πεις «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙΚΑΘΟΛΟΥκαλός στα μαθηματικά»; Τι αποτέλεσμα θα έχει στο παιδί σου αυτή η φράση;Πιθανότατα αυτή η φράση να χαραχθεί όχι μόνο στο δικό σου μυαλό αλλά και να διαιωνιστεί και σε άλλα μυαλά (συγγενείς, αδέρφια, εκπαιδευτικούς κ.α.) συμπεριλαμβανομένου και στο μυαλό του ίδιου του παιδιού σου.
 
Τι επίδραση θα έχει αυτό στο παιδί;= «σταματώ να προσπαθώ» «δε προσέχω άλλο στη τάξη» «δε διαβάζω μάταια»«αφού δεν είμαι καθόλου καλός στα μαθηματικά». 
 
Τι άλλο θα μπορούσες να πεις; Πάντα να σκέφτεστε το Παρόν! Δηλαδή να χρησιμοποιείς λέξεις όπως, «Τώρα», «Αυτή τη περίοδο» «Τη φετινή χρονιά» θα βρούμε τρόπους να προσπαθήσεις περισσότερο για να ενδυναμώσεις τα μαθηματικά σου εφόσον εντοπίζονται κάποιες δυσκολίες. Σκεφτόμαστε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερο φέτος που δε το κάναμε στο παρελθόν. Ακόμη μπορείς να αναφέρεις στο παιδί ότι μπορεί να μην πάρει τον καλύτερο βαθμό αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η προσπάθεια. Εξάλλου σε μερικά μαθήματα τα πηγαίνουμε καλύτερα απ’ ότι σ’ άλλα. Αυτό με τη σειρά του, δημιουργεί μια νοοτροπία ανοικτή σε προσωπική αλλαγή και αποδοχή του εαυτού.
 
Σκέψεις γονέων που εξηγούν την αυτοεκπληρούμενη προφητεία:
•«Είναι πολύ αργά πια για να αλλάξω ως γονιός» = Συνεχίζεις να συμπεριφέρεσαι το ίδιο και να νιώθεις το ίδιο… άρα να επαληθεύεις τον προφήτη. Ενώ θα μπορούσες να έχεις μια εναλλακτική σκέψη! «Κάθε νέα μέραείναι μια ευκαιρία για μικρές αλλαγές και θέσπιση νέωνστόχων ως γονέας»
•«Εγώ φταίω, πάντα έτσι είναι» = Το αποφάσισες, εσύ φταις για όλα και πάντα έτσι θα είναι. Αυτό είναι καταστροφολογία. Πιθανόν όμως να αρχίσει να το πιστεύει και το παιδί. Θες να επαληθεύσεις τον προφήτη ότι πάντα εσύ φταις; Για σκέψου λίγο διαφορετικά… «Θα ήταν καλό να σκεφτούμε συλλογικά νέες λύσεις για τροποποίηση λανθασμένων γονικών τακτικών, ούτως ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη»
 
•«Ποτέ δεν τα καταφέρνει και είναι και τεμπέλης» = Το παιδί σου ακούει συνεχώς «Είσαι τεμπέλης» Υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να ενεργοποιήσουν ένα παιδί αυτοί οι χαρακτηρισμοί. Το πιο πιθανό είναι να το πιστέψει (επαλήθευση του προφήτη) και ως εκ τούτου, να σταματήσει κάθε ελάχιστη προσπάθεια. Προσπάθησε να εντοπίζεις τις θετικές του συμπεριφορές και τις στιγμές όπου επιδεικνύει και την ελάχιστη προσπάθεια. Επιβράβευσε αυτές τις στιγμές με σκοπό να επαναληφθούν αυτές οι θετικές συμπεριφορές. 
 
Να θυμάστε…
Πίσω από κάθε γεγονός κρύβεται μια εναλλακτική λύση. Οι αιτίες ενός γεγονότος συνήθως αφορούν πολλούς παράγοντες. Μερικές φορές αδυνατούμε να σκεφτούμε ότι υπάρχει λύση ή δυσκολευόμαστε να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού. Για όλους και για όλα υπάρχει πρώτη φορά. Ίσως η πρώτη σας αλλαγή να είναι η απόφαση στο να ζητήσετε μια γνώμη. Και αφού αφήσαμε πίσω προφητικές λέξεις και είμαστε έτοιμοι για αλλαγή θα ήταν μια ωραία ιδέα να ξεκινήσετε για μία εβδομάδα να καταγράφετε τις θετικές σας σκέψεις που λέτε στον εαυτό σας, στο παιδί σας, στο/στη σύζυγο ή και κάποιο άλλο άτομο. 
 
Θα τα πούμε στην επόμενη μας θεματική!
 
#ButterflyTip: Να θυμάστε ότι ο άνθρωπος είτε είναι ενήλικας είτε είναι παιδί είναι ένα έργο που εξελίσσεται (work in progress), επομένως, αμετάβλητοι χαρακτηρισμοί δεν μπορούν να υφίστανται και μπορούν να επηρεάσουν την πορεία εξέλιξης μας. 
 
Στέφανη Ναζίρη, Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, T: (+357) 95-963720
Resilient Lives – Centre for Social and Emotional Health, T: (+357) 22-275700
Facebook Page: ΨυχολογίακαιΠαιδιά - Child Psychology - Naziri S.