Το δεύτερο παιδί

Το δεύτερο παιδί μεγαλώνει με το δεδομένο ότι δεν ζει μόνο του με τους γονείς. Από την αρχή υπάρχει κι ένα μεγαλύτερο αδερφάκι, το οποίο, κατά κανόνα, υποστηρίζει το δεύτερο, αλλά, συγχρόνως του δίνει και το παράδειγμα. Το μεγάλο πλεονέκτημα που προσφέρουν τα μεγαλύτερα αδέρφια στα μικρότερα είναι ότι κάνουν γι’ αυτά, άμεσα, πολύ περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι οι γονείς.

Για παράδειγμα, την ώρα που η μητέρα εξηγεί πώς κινείται το τρίτροχο ποδηλατάκι, το μεγαλύτερο αδερφάκι κάθεται μεμιάς πάνω στο ποδήλατο και δείχνει στο μικρό τον τρόπο.Έτσι, τα μικρότερα παιδιά μαθαίνουν μιμούμενα τα αδέρφια τους

Τα πρωτότοκα παιδιά βελτιώνουν, για παράδειγμα, την συμπεριφορά των μικρότερων χωρίς δισταγμό, την ώρα που οι γονείς σκέφτο­νται πώς θα μπορούσαν να τη βελτιώσουν χωρίς να προσβάλουν το παιδί. Τα αδέρφια (φαίνεται ότι, μέσω της μεγάλης και συνεχούς συναισθηματικής επαφής που έχουν, αντιμετωπίζουν μαζί τον κόσμο -ακόμη και αν το καθένα τον βιώνει ατομικό αλληλοεπηρεάζονται άμεσα, μιλούν ξεκάθαρα και, σε περίπτωση αμφι­βολίας, τα μεγαλύτερα παρακινούν τα μικρότερα σαν ενήλικες.

Λυτό είναι μεγάλη βοήθεια για το δεύτερο παιδί – γι’ αυτό τα δευτερότοκα μαθαίνουν συνήθως πολύ γρηγορότερα και νωρίτερα από τα πρωτότοκα. Αυτό έχει πάντως και μια σκοτεινή πλευρά. Όσο κι αν προσπαθούν τα μικρότερα, δεν μιιορουν να βρεθούν στο ίδιο σκαλοπάτι εξέλιξης που βρίσκεται το πρωτότοκο. Λίγο μετά τη γέννησή τους σχεδόν τους βασανίζει το ερώτημα: “Γιατί αυτός/ή μπορεί και τα κάνει όλα καλύτερα από μένα;”. Αν μάλιστα οι γονείς δείχνουν να προτι­μούν τα μεγαλύτερα παιδιά γι’ αυτό το λόγο, σίγουρα τα μικρότερα θα βιώνουν ι·να αίσθημα κατωτερότητας για πολύ καιρό αργότερα – ίσως και σ’ όλη τους τη ζωή. Τα μικρότερα αδέρφια έχουν, λοιπόν, πάντα ένα λόγο να ζηλεύουν τη σχέση ίων γονιών με τα μεγαλύτερα αδέρφια τους. Έτσι, το πρωτότοκο παιδί έχει το άγχος οτι οι γονείς του μπορεί να αγαπούν το μικρότερο περισσότερο λόγω της ανημπόριας του, ενώ το μικρότερο έχει το άγχος ότι οι γονείς αγαπούν περισσό­τερο το μεγαλύτερο λόγω των ικανοτήτων του. Αυτή η ένταση χάνεται μόνο όταν τα αδέρφια φτάνουν στην ενηλικίωση και διαμορφώνουν το καθένα τη ζωή του. Αλλά ακόμη και τότε υπάρχουν κάποια κατάλοιπα -άλλοτε ισχυρά και άλλοτε αδύνατα της παλιάς ζήλιας.

Τα μεσαία παιδιά
Για καιρό, τα λεγόμενα “παιδιά σάντουιτς”, δηλαδή αυτά που έχουν ένα μεγαλύτερο κι ένα μικρότερο αδερφό, είχαν φήμη προβληματικών παιδιών. Υπήρχε η αντίληψη ότι τα παιδάκια αυτά δεν απολάμβαναν ούτε την εκτίμηση με την οποία περιβάλλονταν τα μεγαλύτερα αδέρ­φια τους, ούτε την προστασία με την οποία περι­βάλλονταν τα μικρότερα μ’ άλλα λόγια, φαινόταν να έρχονται σε δεύτερη μοίρα μέχρι που οι έρευνες της Ψυχολογίας να αναγνωρίσουν και τη θετική πλευρά της θέσης των παιδιών αυτων: Στα μεσαία παιδιά δεν δίνεται τόση πολύ προσοχή από τους γονείς, με αποτέλεσμα να έχουν μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας και λιγότερους περιορισμους στις δυνατότητες ατομικής τους εξέλιξης απ’ ό,τι έχουν τα άλλα αδέρτακι τους.

Αλλά και σ’ ό,τι αφορά την απόκτηση κοινωνικής γνώσης, το μεσαίο παιδί απολαμβάνει πλεονεκτήματα λόγω της θέσης του στην οικογένεια. Μαθαίνουν από νωρίς να διαχειρίζονται μια κατάσταση, στην οποία υπάρχει τουλάχιστον ένας μεγαλύτερος, που είναι καλύτερος σε όλα -και στην ανάγκη μπορεί να ειιι βληθεί και σωματικά- ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και κάποιος μικρότερος, που χρειάζεται συνεχώς βοήθεια και τον υποστηρίζουν όλοι αδιαμαρτύρητα.

H μεγά­λη πρόκληση των μεσαίων παιδιών είναι αυτή ακριβώς – να ισορροπούν πάντα αυτή την ένταση, έτσι ώστε να μη δείχνουν στα μικρότερα αδέρφια τα αισθήμα τα κατωτερότητας που έχουν απέναντι των μεγαλύτερων.Έτσι, τα μικρότερα δεν θα εκμεταλλεύονται το πλεονέκτημα που απορρέει από την ανημπόρια τους – εί­τε σωματική είναι αυτή, είτε λεκτική είτε ψυχολογική.

Κι όταν συμβαίνει ένα μεγαλύτερο παιδί να συμπεριφέρεται με ασυνήθιστη επιθετικότητα εναντίον ενός μικρότερου, θα πρέπει οι ενήλικες να αναρωτιού νται ποιά είναι η αιτία αυτής της συμπεριφοράς. Μήπως οφείλεται σε συσσωρευμένες απογοητεύσεις; Το παιδί μπορεί να βοηθηθεί να το ερευνήσει μόνο όταν το θέμα τεθεί με ουδέτερο τρόπο: “Μερικές φορές νιώθω ότι είσαι πολύ θυμωμένος με τον μικρότερο αδερφό σου – έτσι δεν είναι;”.

Όταν οι ενήλικες συζητούν μαζί με το παιδί από πού προέρχεται αυτή η επιθετικότητα και ιου υποδεικνύουν ότι μπορεί να την εκφράσει και να την εκτονώσει χωρίς να πάθει κακό κανένας, πετυχαίνουν πολύ περισσότερο απ’ όταν του λένε πόσο κακό ει ναι αυτό, ή όταν το τιμωρούν.Έτσι μαθαίνει ότι μπορεί να είναι θυμωμένο και να έχει επιθετική διάθεση. Μαθαίνει, όμως, κι ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, και μάλιστα πιο αποτελεσματικοί, για να εκτονώσει το θυμό του.

Από το βιβλίο του Δρ. Ρ. Ντράικορς «Η Πρόκληση να Είμαστε Γονείς” -Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Θυμάρι για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.

Πηγή: boro.gr